Przed nami Uroczystość nad Uroczystościami, czyli Wielkanoc. Wielkimi krokami zbliża się Triduum Paschalne, które kończy się Zmartwychwstaniem Pańskim. Dla Służby Liturgicznej to wzmożony czas posługi. Dla najmłodszych ze wspólnoty często jest to „chrzest bojowy”, gdyż będzie trzeba poświęcić wiele czasu i pracy na przygotowania, niektórzy lektorzy zapewne spędzą więcej czasu w kościele niż w domu. Warto rozpocząć nasze starania już dziś.
W Wielkim Poście przygotowujemy się do Wielkanocy przez wzmożoną modlitwę, post i jałmużnę. Duży nacisk ministranci i lektorzy powinni kłaść na przygotowanie duchowe, ale nie powinni zapominać o przygotowaniu zewnętrznym tzn. liturgicznym. Służba Liturgiczna przygotowuje na tę Uroczystość kościół i zakrystię. Wszystkie sprzęty liturgiczne, począwszy od lichtarzy, a skończywszy na trybularzu, jak również elementy prezbiterium, takie jak chrzcielnica, powinny być starannie wyczyszczone i przygotowane do pracy.
Wielki Czwartek
W Wielkim Tygodni, a konkretnie w Wielki Czwartek, rozpoczyna się nasza wytężona posługa. Pierwszą aktywnością liturgiczną jest uczestnictwo we Mszy Krzyżma, która odprawiana jest w katedrze przez biskupa i wielu kapłanów z diecezji. Jest to Msza święta, w czasie której poświęcone są oleje krzyżma, chorych i katechumenów. W czasie tej Eucharystii odnawiane są przyrzeczenia kapłańskie. Na tę Mszę świętą są zaproszeni wszyscy ministranci z całej diecezji, także Wy! Natomiast w kościołach parafialnych odbywa się wieczorem Msza Wieczerzy Pańskiej. Wielki Czwartek upamiętnia ustanowienie Eucharystii i kapłaństwa przez Pana Jezusa i kończy Wielki Post. Msza święta przebiega w zbliżony sposób do zwykłej liturgii, z wyjątkiem kilku elementów. Podczas śpiewania „Chwała na wysokości Bogu” w kościele biją wszystkie dzwonki, gongi itp. To jeden z najbardziej wyczekiwanych momentów przez ministrantów. Po zakończeniu tej aklamacji, dzwonki najlepiej wynieść do zakrystii i przynieść kołatki. Od tego momentu nie wolno posługiwać się organami, dzwonkami ani dzwonić na wejście, aż do Wigilii Paschalnej. Po homilii można dokonać obmycia nóg dwunastu mężczyznom. Na koniec Mszy świętej, po zakończeniu komunii, kapłan przenosi Pana Jezusa do Ciemnicy. Przed przeniesieniem następuje okadzenie i nałożenie welonu. Procesja powinna mieć następujący kształt:
- ministrant krzyża
- asysta liturgiczna
- ministranci światła
- turyferariusz i nawikulariusz (ministranci kadzidła)
- kapłan z Panem Jezusem
Po przeniesieniu następuje okadzenie i asysta udaje się do zakrystii. Po zakończeniu obrzędów należy obnażyć ołtarz, czyli zdjąć z niego wszystko, łącznie z obrusem.
Wielki Piątek
W tym dniu nie sprawuje się Mszy świętej, tylko Liturgię Męki Pańskiej, a także Drogę Krzyżową. Liturgia Męki Pańskiej zaczyna się od prostracji, czyli leżenia krzyżem, wierni w tym czasie klękają na oba kolana i w ciszy się modlą. Po zakończeniu prostracji odbywa się Liturgia Słowa, której główny element stanowi Męka Pana Jezusa wg. św. Jana. Następnie przechodzimy do Adoracji Krzyża. Kapłan staje w umówionym miejscu z zakrytym krzyżem w rękach, a obok niego dwóch ministrantów ze świecami. Kapłan odsłania kolejno trzy ramiona krzyża i śpiewa: „Oto drzewo krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”, a wierni odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem” i klękają (oprócz księdza i ministrantów ze świecami). Ministrant mikrofonu, w zależności od potrzeb, podaje mikrofon i odbiera ewentualne pinezki, którymi przyczepiono fioletową chustę do krzyża. Na końcu dochodzi do adoracji krzyża przez pocałowanie, jeden ministrant z puryfikaterzem wyciera figurę po pocałunku. W czasie pandemii można oddać cześć Panu Jezusowi przez pokłon. Podczas adoracji krzyża należy ubrać ołtarz. Kolejny element tej liturgii to Komunia Święta. Na koniec kapłan przenosi Pana Jezusa do Grobu Pańskiego. Procesja powinna mieć taki kształt jak w czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej. Po przeniesieniu Pana Jezusa do Grobu Pańskiego, okadzeniu i krótkiej modlitwie, służba liturgiczna udaje się do zakrystii. Po zakończeniu liturgii należy obnażyć ołtarz.
Wielka Sobota
W tym dniu, podobnie jak w Wielki Piątek, nie sprawuje się Mszy świętej. Wielka Sobota jest dniem wyciszenia i oczekiwania na przyjście Chrystusa. Adorujemy Pana Jezusa w Grobie i święcimy pokarmy na stół Wielkanocny.
Wigilia Paschalna
Liturgia Wigilii Paschalnej została podzielona na pięć części: Liturgię Światła, Liturgię Słowa Bożego, Liturgię Chrzcielną, Liturgię Eucharystyczną i Procesję Rezurekcyjną. Nakazane jest, żeby liturgię Wigilii Paschalnej zaczynać po zmroku.
Liturgia Światła
Sobotnia Liturgia zaczyna się na zewnątrz świątyni, gdzie powinno być rozpalone ognisko. Niezbędni są tam: ministrant światła, który trzyma paschał, ministrant, który trzyma czerwone grona, wkuwane w paschał, ministrant księgi oraz mikrofonu. Kapłan błogosławi ogień (bez wody święconej), wkłuwa grona w paschał i odpala paschał od ogniska. Następnie, cała asysta procesyjnie udaje się do świątyni, w której całkowicie wygaszone jest światło. Tam kapłan śpiewa trzykrotnie: „Oto światło Chrystusa”, a wierni odpowiadają: „Bogu niech będą dzięki” i odpalają swoje świece od paschału. Za trzecim razem zapala się wszystkie świece (oprócz świec na ołtarzu) i światło w kościele. Następnie kapłan, diakon lub kantor odśpiewuje Exsultet.
Liturgia Słowa Bożego
Czytania na Wielką Sobotę są bardzo rozbudowane, gdyż ukazują historię zbawienia. Czytane jest siedem czytań ze Starego Testamentu, Epistoła i Ewangelia (niektóre czytania można pominąć). Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu odbywa się śpiew „Chwała na wysokości Bogu”, podczas którego biją wszystkie dzwony i dzwonki w kościele, a także zapala się świece na ołtarzu. Od tego momentu kołatki się chowa i można już używać dzwonków.
Liturgia Chrzcielna
Ta część zaczyna się od odśpiewania litanii do Wszystkich Świętych, po czym kapłan podchodzi do chrzcielnicy wraz z ministrantem światła, który zanurza paschał w wodzie. Następuje odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych z zapalonymi świecami, pobłogosławienie wody chrzcielnej i pokropienie wiernych (ministrant wody z kociołkiem i kropidłem asystuje kapłanowi). Paschał odkłada się na miejsce i zaczyna się następna część.
Liturgia Eucharystyczna
Przebiega podobnie jak podczas zwykłej Mszy świętej. Podczas Liturgii Eucharystycznej można używać dzwonków, po niej następuje procesja rezurekcyjna.
Procesja rezurekcyjna
Kapłan wystawia Najświętszy Sakrament, okadza go, nakłada welon i rusza w procesji, która powinna mieć następujący kształt:
- ministrant krzyża (krzyż powinien mieć zawieszoną czerwoną stułę)
- ministrant niosący figurkę Chrystusa Zmartwychwstałego
- służba liturgiczna
- ministranci światła
- turyferariusz i nawikulariusz (ministranci kadzidła)
- celebrans z monstrancją
- wierni
Procesja okrąża kościół jednokrotnie lub trzykrotnie, po czym następuje okadzenie Pana Jezusa w monstrancji, błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem i schowanie Pana Jezusa. Służba liturgiczna udaje się do zakrystii.
Drodzy ministranci i lektorzy!
W ten sposób omówiliśmy, jak krok po kroku powinno przebiegać Triduum Paschalne. Pomocne w rozszerzeniu informacji z tego tematu mogą okazać się Obrzęd Triduum Paschalnego lub Kompendium ceremoniarza. Przeżyjcie ten czas jak najlepiej pod kontem duchowym i liturgicznym. Niech wasza posługa pomaga wiernym odkrywać głębię i piękno Uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego.
ks. Piotr Bączyński
