Co jest doskonalsze? Czy to, co nie podlega zmianie, czy raczej coś, co stale się zmienia, osiągając coraz wyższy stopień rozwoju? Zanim padnie odpowiedź na to pytanie, trzeba wcześniej ustalić, czemu przysługuje owa doskonałość. Jeśli mówimy np. o człowieku, to osiągnięcie doskonałości nie może się obyć bez różnego rodzaju zmian, które do niej prowadzą. Jeśli natomiast doskonałość przypisujemy Bogu, to jest ona ściśle związana z Jego niezmiennością.
Niezmienność a doskonałość
Zwolennicy koncepcji Boga, którą przyjmuje się na gruncie filozofii realistycznej, głoszą, że Bóg jest niezmienny. Jeden z argumentów na rzecz niezmienności Boga wychodzi od tego, że Bóg jest doskonały. Jego doskonałość polega na tym, że wszystko jest w Nim urzeczywistnione, czyli doprowadzone do najpełniejszego rozwoju. Dlatego mówimy, że Bóg jest najmądrzejszy, najmiłosierniejszy, najcierpliwszy itp. Wobec tego należy zaprzeczyć temu, że w Bogu coś się dopiero doskonali lub rozwija. On jest najwyższą doskonałością.
Gdyby było inaczej, to znaczy, gdyby Bóg nie był w pełni doskonały, wtedy brakowałoby Mu czegoś, co osiągałby dopiero po wydoskonaleniu się, a to stoi w sprzeczności z pojęciem Boga, który pełną doskonałość posiada, a nie nabywa. Z tego powodu, że Bóg jest doskonały, nie zachodzi w Nim żadna zmiana. Nie dokonuje się w Nim przejście od czegoś jednego do czegoś drugiego. Bóg nie staje się cierpliwszy po tym, gdy Mu wcześniej cierpliwości brakowało. Nabycie czegoś, co wcześniej Mu nie przysługiwało, zakłada zmianę, a doskonałość Boga stoi w sprzeczności z jakąkolwiek zmianą. Niezmienność i doskonałość Boga ściśle się ze sobą wiążą.
Niezmienność a niezłożoność
Najprościej mówiąc, niezłożoność to brak części. Każda rzecz materialna posiada swoje elementy. Można je w różny sposób układać i sobie przyporządkowywać. Kolejne ułożenie części oznacza jakąś zmianę. Ponieważ Bóg nie należy do przedmiotów materialnych, to nie posiada tego typu części. A co ważniejsze, nie posiada też części innego rodzaju, czyli istoty i przypadłości.
Gdy np. przemalujemy pokój, wtedy zmienia on swoje cechy, ale nadal pozostaje pokojem. Zmianie ulegają jego przypadłości, lecz istota pozostaje ta sama; jest tym, czym był wcześniej. Zmiana własności nie wpływa na zmianę istoty. Jeśli zaś chodzi o Boga, to nie ma w Nim różnych od siebie istoty i własności. Co więcej, własności Boga stanowią Jego niezmienną istotę. Gdyby było inaczej i w Bogu zachodziłyby zmiany, to raz byłby On nieśmiertelny, a kiedy indziej już nie albo raz okazywałby miłosierdzie, a za jakiś czas je powstrzymywał. Dlatego niezmienność Boga i Jego niezłożoność (prostota) wzajemnie się warunkują.
Niezmienność praw przyrody
Czy oprócz Boga jest coś niezmiennego w świecie? Niezmienne są np. stałe związki między zjawiskami, czyli prawa przyrody. Dzięki nim możliwa jest nauka, która polega na odkrywaniu stałych zależności w świecie przyrody. Nie są one jednak niezmienne na równi z niezmiennością Boga. Bogu przysługuje niezmienność absolutna, która oznacza to, że nie ma w Nim zmiany dotyczących Jego atrybutów, jak również to, że nie podlega On zmianie na poziomie istnienia. Bóg nie może przestać istnieć. Inaczej ma się sprawa z niezmiennością praw przyrody. Nawet, jeśli nie podlegają one zmianom dotyczącym treści, to przestaną istnieć wraz z utratą istnienia, które posiada świat.
* * *
Wobec powyższego należy stwierdzić, że niezmienność Boga świadczy o Jego doskonałości. Bóg nie może stać się doskonalszy od doskonałości, którą posiada. Natomiast doskonałość człowieka wyraża się w coraz większym rozwoju wszystkich jego wymiarów. W tym wypadku zmienność może prowadzić do doskonałości.
ks.dr Marcin Sieńkowski
