Każda wspólnota czy grupa ludzi mająca jakieś struktury, potrzebuje podziału obowiązków. Ułatwia to współpracę, jeśli każdy ma konkretnie określoną funkcję lub stopień. Również we wspólnocie Liturgicznej Służby Ołtarza można wyszczególnić kilka funkcji a w nich także stopni, które wyznaczają zadania i obowiązki poszczególnych członków.
Podstawowy i główny podział Służby Liturgicznej to: ministranci, lektorzy i ceremoniarze. Możemy jednak wyróżnić kilka stopni wewnętrznych, które podzielone są według funkcji pełnionych przez danego ministranta i według materiału, który jest aktualnie przeprowadzany. Oto stopnie ministrantów: aspirant, kandydat, choralista, ministrant światła, ministrant krzyża, ministrant księgi, ministrant ołtarza, ministrant kadzidła, ministrant wody a także ministrant mitry i pastorału. Zobaczmy, jakie są ich zadania i czego uczą się na zbiórkach.
Aspirant i kandydat to pierwsze dwa stopnie, które obowiązują każdego, kto dołączył do Liturgicznej Służby Ołtarza. Najczęściej chłopcy noszą wtedy pelerynkę, szarfę lub samą komżę, w niektórych parafiach zgodnie ze zwyczajem, nie zakładają żadnej szaty liturgicznej. Tę funkcję pełni się od 3. miesięcy do roku, zależnie od stopnia przyswojenia materiału i zasad panujących w parafii. W czasie tej formacji młodzi adepci uczą się podstaw służenia, modlitw ministranckich, pogłębiają swoją wiedzę o roku liturgicznym, szatach i naczyniach używanych do Mszy świętej. Po okresie przygotowania, uroczyście przyjmowani są do grona ministrantów.
Choralista, w tym wypadku nazwa może być trochę myląca, gdyż ministrant będący choralistą nie staje się członkiem parafialnego chóru, lecz po prostu daje znać dzwonkami. Czyni to podczas procesji wejścia przed Mszą świętą, trzykrotnie dzwoniąc sygnaturką, czyli dzwonkiem, który wisi przy drzwiach zakrystii. Oprócz tego uderza w gong i dzwoni dzwonkami podczas Przeistoczenia. W czasie formacji choralista uczy się posługiwania dzwonkami i gongiem, a także śpiewu oraz odpowiedzi na wezwania kapłana podczas Mszy świętej.
Ministrant światła inaczej ceroferariusz z łaciny niosący świecznik, to ministrant, który niesie świece w czasie procesji oraz w czasie czytania Ewangelii. Jego zadaniem jest także opieka nad świecami procesyjnymi i ołtarzowymi, dba o to, by nie zabrakło oliwy lub by wosk był właściwie i estetycznie przycięty, by świece nie kopciły, a wosk nie wylewał się na podłogę. Na zbiórkach w szczególny sposób zagłębia się w symbolikę światła, a jest nią sam Chrystus, który sam siebie nazywa Światłością Świata.
Ministrant krzyża inaczej nazywany krucyferariuszem. Ten ministrant, jak sama nazwa wskazuje, jest odpowiedzialny za krzyż używany podczas procesji. Nie może być on nigdy brudny, zakurzony ani też zniszczony. Sam ministrant również zwraca szczególną uwagę na czystość swoich dłoni, niosąc krzyż, może używać białych rękawiczek szczególnie, jeśli krzyż wykonany jest ze srebra. Wyjątkowym okresem dla krucyferariusza jest Wielki Post i przypadające w nim nabożeństwo Drogi Krzyżowej oraz Liturgia Wielkiego Piątku. Ministrant krzyża w czasie formacji poznaje symbolikę oraz znaczenie krzyża, jako jednego z najważniejszych znaków naszej wiary.
Ministrant księgi to ministrant odpowiedzialny za wszelkie księgi liturgiczne używane podczas Mszy świętej oraz nabożeństw. Do jego zadań należy zaznaczenie odpowiednich czytań w lekcjonarzu, przygotowanie Ewangeliarza oraz Mszału, powinien to przygotować przed Mszą świętą. W czasie formacji zapoznaje się z dokładnym układem i rozmieszczeniem tekstów w Mszale, tak by przy asystowaniu kapłanowi w czasie Mszy świętej wiedział, kiedy otworzyć księgę i na jakiej stronie.
Ministrant ołtarza posługuje przy naczyniach liturgicznych, podaje chleb, wino i wodę do sprawowania Eucharystii, usługuje kapłanowi, a przy udzielaniu wiernym Komunii świętej, przytrzymuje patenę pod Ciałem Pańskim, by jego partykuły nie spadły na ziemię. Dlatego też na zbiórkach formacyjnych poznaje wszystkie naczynia oraz szaty liturgiczne. Troszczy się również o to, aby były one otoczone wielkim szacunkiem.
Ministranci kadzidła czyli turyferariusz i nawikulariusz. Podają kadzidło kapłanowi (jeśli nie ma diakona) lub sami wykonują okadzenia podczas obrzędów. Dbają o właściwe przygotowanie, rozpalenie kadzidła oraz o czystość tych sprzętów. Znają dobrze znaczenie oraz zastosowanie kadzidła podczas liturgii i nabożeństw. Szczególnie kształtują w sobie postawę modlitwy.
Ministrant wody dba o kociołek z wodą oraz o kropidło. W czasie spotkań formacyjnych poznaje symbolikę oraz zastosowanie wody w liturgii. Szczególnie kształtuje w sobie postawę czystości i przejrzystości. W czasie liturgii podaje kapłanowi wodę święconą do pokropienia wiernych lub do poświęcenia.
Ministranci mitry i pastorału inaczej nazywani insygniarzami lub kapariuszami. Są to ministranci odpowiedzialni za insygnia biskupie: mitrę i pastorał oraz za ich trzymanie i podawanie. Swoją funkcję spełniają podczas liturgii sprawowanej przez biskupa. Podczas zbiórek dobrze poznają pochodzenie i symbolikę insygniów biskupich oraz używanie ich podczas obrzędów.
Lektor inaczej ministrant Słowa Bożego, to starszy ministrant w uroczysty sposób pobłogosławiony do czytania fragmentów z Pisma Świętego, z wyjątkiem Ewangelii. Może również podawać intencje modlitwy powszechnej, a gdy nie ma psałterzysty, może również wykonać psalm między czytaniami i śpiew przed Ewangelią. Formacja lektora przebiega czterotorowo, obejmując formację biblijną, liturgiczną, duchową i fonetyczną. Lektor żyje zgodnie z czytanym przez siebie Słowem Bożym oraz kształtuje w sobie postawę odpowiedzialności za wypowiadane słowo.
Psałterzysta to lektor, rzadziej ministrant, wykonujący psalm między czytaniami oraz aklamację Alleluja przed Ewangelią. Zazwyczaj jest ministrantem Słowa Bożego posiadającym uzdolnienia muzyczne.
Ceremoniarz to najwyższy stopień formacji Służby Ołtarza, inaczej nazywany mistrzem ceremonii. Jego zadaniem jest koordynowanie działań pozostałych ministrantów, jest odpowiedzialny za prawidłowy przebieg liturgii, przeprowadza próby z ministrantami, musi być zaznajomiony z przepisami liturgicznymi. Ceremoniarzem może więc zostać osoba, która dobrze zna liturgię i przeszła odpowiednie kursy. Ceremoniarz może też pełnić funkcję Animatora, który pomaga opiekunowi ministrantów w formacji członków Liturgicznej Służby Ołtarza. Musi wykazywać się dużą wiedzą oraz umiejętnością pracy z dziećmi i młodzieżą.
Drodzy ministranci i lektorzy!
Poznaliście funkcje i stopnie Liturgicznej Służby Ołtarza. Troszczcie się o to, by wasza wspólnota zawsze była właściwie zorganizowana, by każdy znał swoje zadania i obowiązki. Dzięki temu będziecie wzrastali i właściwie się rozwijali w służbie Bogu i ludziom.
Króluj nam Chryste!
ks. Piotr Bączyński
