Winogrona z ciernia? – prawo tożsamości
O logice
Logika dotyczy głównie myślenia (rozumowania), ale także nieodłącznie związanego z nim mówienia (języka). Określa się ją jako naukę zajmującą się regułami poprawnego myślenia. Twórcą tak rozumianej logiki jest Arystoteles.
Logicznie myśli ten, kto posługuje się prawami logiki. Kto z kolei łamie tego rodzaju prawa, tego myślenie i mówienie staje się nielogiczne, czyli niepoprawne. Ale skąd biorą się prawa logicznego myślenia? Źródłem praw logicznych jest realnie istniejąca rzeczywistość (byt). Cokolwiek istnieje realnie, istnieje wedle określonych reguł. Mowa tu o zasadach bytowania (istnienia), którymi są: zasada tożsamości, zasada niesprzeczności, zasada wyłączonego środka, zasada racji, zasada celowości. Każdą rzeczą, której przysługuje realne istnienie, rządzą powyższe zasady. Dzięki nim byty są racjonalne. Dlatego np. nie spotykamy nigdzie czegoś, co istnieje i zarazem nie istnieje albo kwadratowych kół, albo krzesła, które jest słońcem, albo niebytu.
Gdy poznajemy rzeczywistość taką, jaka jest w istocie i odkrywamy rządzące nią zasady, to zarazem formułujemy prawa logicznego myślenia. Dopiero w zetknięciu z racjonalnymi rzeczami kształtuje się sposób ludzkiego rozumowania i mówienia. Stąd też liczba i nazewnictwo praw logiki odpowiada zasadom bytu. Negowanie któregoś z praw logicznego myślenia wiąże się z odrzuceniem odpowiadającej mu zasady bytowania rzeczy. Tak oto porządek myślenia jest ściśle powiązany z porządkiem istnienia przedmiotów w świecie.
Logika a Ewangelia
Zasadniczym celem prowadzonych tu, i w kolejnych tekstach, analiz jest ukazanie reguł logicznego myślenia obecnych w Ewangelii. Nawet, jeśli Bóg czyni pewne zastrzeżenie: „(…) myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami. Bo jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje nad waszymi drogami i myśli moje nad myślami waszymi” (Iz 55, 8-9), to Jezus Chrystus przebywający w realnym świecie, komunikujący się z ludźmi i wyjaśniający wiele istotnych spraw uwzględnia ludzki sposób myślenia i mówienia. Dlatego na podstawie wybranych fragmentów z Ewangelii zostaną wskazane i omówione prawa logicznego myślenia stosowane przez Pana Jezusa. Dzięki temu okaże się, że logika ma swoje miejsce w Ewangelii. Przy czym należy odróżnić logikę w Ewangelii od logiki Ewangelii, czyli logikę naturalną od logiki nadprzyrodzonej. Istotę tej ostatniej najlepiej oddają przytoczone wyżej słowa z księgi Izajasza, i nie chodzi tu o jej rekonstruowanie. Natomiast o logice w Ewangelii należy powiedzieć, że w jej skład wchodzą naturalne reguły logicznego myślenia stosowane przez człowieka.
Prawo tożsamości
Jedną z zasad logiki, którą posługuje się Jezus, jest prawo tożsamości. Można ją dostrzec m.in. w tej oto wypowiedzi: „Czy zbiera się winogrona z ciernia, albo z ostu figi? Tak każde dobre drzewo wydaje dobre owoce, a złe drzewo wydaje złe owoce. Nie może dobre drzewo wydać złych owoców ani złe drzewo wydać dobrych owoców” (Mt 7, 16-18).
Pytanie o owoce, które rodzi winna latorośl lub oset, to zwrócenie uwagi na to, że każda z tych roślin wydaje owoce zgodnie ze swą naturą. Nie ciernie, lecz winogrona zbiera się w winnej latorośli, podobnie jak z ostu właściwe mu owoce, a nie figi. Każda roślina zachowuje swą naturę i jest tym, czym jest, a nie czymś od siebie różnym – zgodnie z tym, co głosi prawo tożsamości: każda rzecz jest sobą lub każdy byt jest tym, czym jest.
Jezus stosuje zasadę tożsamości i przy jej pomocy wyjaśnia, że dobre drzewo rodzi dobre owoce, zgodnie ze swą naturą. Konsekwentnie złe drzewo dostarcza złych owoców. Gdyby dobre drzewo owocowało złymi skutkami, zasada tożsamości zostałaby zachwiana. Wówczas nie można by powiedzieć, że drzewo jest dobre. Wtedy mielibyśmy do czynienia z absurdem. Coś jednego byłoby zarazem czymś innym. Zgodnie z prawem tożsamości określona rzecz jest tą rzeczą, a nie jakąś inną, każdy konkretny byt ma własną treść, a nie cudzą, jeden przedmiot nie jest drugim, pewna osoba to ta właśnie osoba i żadna inna, nie mówi się czegoś, a myśli coś innego.
Logika w Ewangelii zawiera i akceptuje tę podstawową zasadę myślenia i istnienia rzeczy. Pan Jezus uwzględniając i stosując prawo tożsamości, którym posługuje się człowiek w swoim naturalnym sposobie poznania i myślenia, dowartościowuje prawa obecne w stworzonym (przez siebie!) świecie. Używając ich, dociera do człowieka poprzez sposób jego myślenia – logiczny i racjonalny, czyli zrozumiały.
Odrzucenie zasady tożsamości skutkowałoby niemożliwością odróżniania rzeczy od siebie, gdyż każda z nich byłaby zarazem inną, a w konsekwencji wszystkim lub niczym. Niemożliwe byłoby również odróżnienie prawdy od fałszu, a co za tym idzie – uprawianie nauki. Myślenie straciłoby racjonalność, a porozumiewanie się (język) – sensowność.
O logice
Logika dotyczy głównie myślenia (rozumowania), ale także nieodłącznie związanego z nim mówienia (języka). Określa się ją jako naukę zajmującą się regułami poprawnego myślenia. Twórcą tak rozumianej logiki jest Arystoteles.
Logicznie myśli ten, kto posługuje się prawami logiki. Kto z kolei łamie tego rodzaju prawa, tego myślenie i mówienie staje się nielogiczne, czyli niepoprawne. Ale skąd biorą się prawa logicznego myślenia? Źródłem praw logicznych jest realnie istniejąca rzeczywistość (byt). Cokolwiek istnieje realnie, istnieje wedle określonych reguł. Mowa tu o zasadach bytowania (istnienia), którymi są: zasada tożsamości, zasada niesprzeczności, zasada wyłączonego środka, zasada racji, zasada celowości. Każdą rzeczą, której przysługuje realne istnienie, rządzą powyższe zasady. Dzięki nim byty są racjonalne. Dlatego np. nie spotykamy nigdzie czegoś, co istnieje i zarazem nie istnieje albo kwadratowych kół, albo krzesła, które jest słońcem, albo niebytu.
Gdy poznajemy rzeczywistość taką, jaka jest w istocie i odkrywamy rządzące nią zasady, to zarazem formułujemy prawa logicznego myślenia. Dopiero w zetknięciu z racjonalnymi rzeczami kształtuje się sposób ludzkiego rozumowania i mówienia. Stąd też liczba i nazewnictwo praw logiki odpowiada zasadom bytu. Negowanie któregoś z praw logicznego myślenia wiąże się z odrzuceniem odpowiadającej mu zasady bytowania rzeczy. Tak oto porządek myślenia jest ściśle powiązany z porządkiem istnienia przedmiotów w świecie.
Logika a Ewangelia
Zasadniczym celem prowadzonych tu, i w kolejnych tekstach, analiz jest ukazanie reguł logicznego myślenia obecnych w Ewangelii. Nawet, jeśli Bóg czyni pewne zastrzeżenie: „(…) myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami. Bo jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje nad waszymi drogami i myśli moje nad myślami waszymi” (Iz 55, 8-9), to Jezus Chrystus przebywający w realnym świecie, komunikujący się z ludźmi i wyjaśniający wiele istotnych spraw uwzględnia ludzki sposób myślenia i mówienia. Dlatego na podstawie wybranych fragmentów z Ewangelii zostaną wskazane i omówione prawa logicznego myślenia stosowane przez Pana Jezusa. Dzięki temu okaże się, że logika ma swoje miejsce w Ewangelii. Przy czym należy odróżnić logikę w Ewangelii od logiki Ewangelii, czyli logikę naturalną od logiki nadprzyrodzonej. Istotę tej ostatniej najlepiej oddają przytoczone wyżej słowa z księgi Izajasza, i nie chodzi tu o jej rekonstruowanie. Natomiast o logice w Ewangelii należy powiedzieć, że w jej skład wchodzą naturalne reguły logicznego myślenia stosowane przez człowieka.
Prawo tożsamości
Jedną z zasad logiki, którą posługuje się Jezus, jest prawo tożsamości. Można ją dostrzec m.in. w tej oto wypowiedzi: „Czy zbiera się winogrona z ciernia, albo z ostu figi? Tak każde dobre drzewo wydaje dobre owoce, a złe drzewo wydaje złe owoce. Nie może dobre drzewo wydać złych owoców ani złe drzewo wydać dobrych owoców” (Mt 7, 16-18).
Pytanie o owoce, które rodzi winna latorośl lub oset, to zwrócenie uwagi na to, że każda z tych roślin wydaje owoce zgodnie ze swą naturą. Nie ciernie, lecz winogrona zbiera się w winnej latorośli, podobnie jak z ostu właściwe mu owoce, a nie figi. Każda roślina zachowuje swą naturę i jest tym, czym jest, a nie czymś od siebie różnym – zgodnie z tym, co głosi prawo tożsamości: każda rzecz jest sobą lub każdy byt jest tym, czym jest.
Jezus stosuje zasadę tożsamości i przy jej pomocy wyjaśnia, że dobre drzewo rodzi dobre owoce, zgodnie ze swą naturą. Konsekwentnie złe drzewo dostarcza złych owoców. Gdyby dobre drzewo owocowało złymi skutkami, zasada tożsamości zostałaby zachwiana. Wówczas nie można by powiedzieć, że drzewo jest dobre. Wtedy mielibyśmy do czynienia z absurdem. Coś jednego byłoby zarazem czymś innym. Zgodnie z prawem tożsamości określona rzecz jest tą rzeczą, a nie jakąś inną, każdy konkretny byt ma własną treść, a nie cudzą, jeden przedmiot nie jest drugim, pewna osoba to ta właśnie osoba i żadna inna, nie mówi się czegoś, a myśli coś innego.
Logika w Ewangelii zawiera i akceptuje tę podstawową zasadę myślenia i istnienia rzeczy. Pan Jezus uwzględniając i stosując prawo tożsamości, którym posługuje się człowiek w swoim naturalnym sposobie poznania i myślenia, dowartościowuje prawa obecne w stworzonym (przez siebie!) świecie. Używając ich, dociera do człowieka poprzez sposób jego myślenia – logiczny i racjonalny, czyli zrozumiały.
Odrzucenie zasady tożsamości skutkowałoby niemożliwością odróżniania rzeczy od siebie, gdyż każda z nich byłaby zarazem inną, a w konsekwencji wszystkim lub niczym. Niemożliwe byłoby również odróżnienie prawdy od fałszu, a co za tym idzie – uprawianie nauki. Myślenie straciłoby racjonalność, a porozumiewanie się (język) – sensowność.
