Pierwotnie zakładałam, że artykuł ten będzie zgodnie z ubiegłomiesięczną zapowiedzią dedykowany kobietom w okresie poporodowym. Rzeczywiście one powinny być pierwszymi adresatami artykułu, ale temat jest tak szeroki, że zapraszam do lektury wszystkich bez wyjątku. Tym bardziej, że temat jest mało nagłośniony a bardzo ważny.
Co to jest fizjoterapia uroginekologiczna i dla kogo?
Ten rodzaj fizjoterapii zajmuje się dysfunkcjami, zaburzeniami mięśni dna miednicy. Fizjoterapia ta ma na celu wzmocnienie lub relaksację tych mięśni, w zależności w jakim są stanie. Dlatego nie jest ona przewidziana tylko kobietom po porodzie, ale również w innych sytuacjach, takich jak: wysiłkowe nietrzymanie moczu (mimowolny wyciek moczu przy kaszlu, śmiechu, kichaniu, sporcie itp.), naglące nietrzymanie moczu (częsta, silna potrzeba oddania moczu mimo niewielkiego stopnia wypełnienia pęcherza moczowego), nietrzymanie stolca lub gazów, gazy pochwowe (powietrze wydostające się z pochwy przypominające dźwiękiem gazy jelitowe), obniżenie narządów miednicy mniejszej (ciągłe uczucie ciała obcego, ucisku w okolicach pochwy, krocza, odbytu), bolesne współżycie, ból i zaburzenia czucia w okolicach narządów płciowych (dyspareunia, pochwica, wulwodynia), zaburzenia dotyczące blizn po nacięciu i pęknięciu krocza oraz po cięciu cesarskim, bolesne miesiączkowanie, a nawet ból kręgosłupa. Doświadczenia fizjoterapeutów wskazują, że terapia ta ma zastosowanie nawet jako środek leczniczy w niepłodności.
Widać zatem, że wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe mięśni dna miednicy może prowadzić do szeregu dolegliwości. Niwelowanie zaburzeń przywraca komfort życia, ale nade wszystko zdrowie. Sprawa nie jest błaha, bo schorzenia uroginekologiczne u kobiet występują znacznie częściej niż może się wydawać. Szacuje się, że nawet co trzecia kobieta ma dolegliwości związane z dysfunkcją mięśni dna miednicy.
Kiedy zgłosić się do specjalisty?
Konsultacja fizjoterapeutyczna zalecana jest wszystkim kobietom. Fizjoterapia to nie tylko leczenie zaburzeń, ale również profilaktyka. Specjalista nie tylko uczy w odpowiedni sposób wykonywać ćwiczenia, ale również koryguje codzienne nawyki, a to przekłada się na komfort funkcjonowania.
Pomoc fizjoterapeuty przyda się także w okresie planowania ciąży, okresie okołoporodowym oraz poporodowym, gdy planowany jest zabieg ginekologiczny lub w okresie po zabiegu. Terapeuta podczas ciąży nauczy prawidłowego wykonywania ćwiczeń dna miednicy a także, co jest bardzo ważne podczas porodu, prawidłowego ich rozluźniania. Wiele problemów związanych z dnem miednicy jest spowodowane zbyt dużym napięciem tej grupy mięśniowej. Działa także wspomagająco przy dolegliwościach ciążowych jak na przykład bóle kręgosłupa, bóle spojenia łonowego, miednicy lub obrzęków. Zalecane jest również rozluźnienie krocza jako przygotowanie do porodu po 36 tygodniu ciąży. Trzeba wiedzieć, że przed konsultacją ze specjalistą od uroginekologii warto zasięgnąć opinii ginekologa celem wykluczenia przeciwwskazań do takiej terapii. Jeśli nic nie stoi na przeszkodzie, wówczas jedynie okres miesiączki jest czasem wstrzymania się od wizyty u fizjoterapeuty. Natomiast to co wyklucza kobiety w ciąży do skorzystania z terapii to: pierwszy trymestr ciąży, ciąża powikłana, cukrzyca ciążowa, skazy krwotoczne, niedokrwistość.
Natomiast, by zobrazować potrzebę fizjoterapii po porodzie warto przytoczyć przykład pewnej fizjoterapeutki (analogia do hantli). Wiadomo, że cała struktura w obrębie miednicy – mięśnie, ścięgna, więzadła były przez 9 miesięcy ciąży dość mocno obciążone. Można to porównać do trzymania kilkukilogramowej hantli przez godzinę na zgiętym łokciu. Po odłożeniu hantli ramię będzie obolałe, twarde, zakwaszone, patologicznie napięte. Dokładnie to samo dzieje się z mięśniami dna miednicy po porodzie! One po ciąży potrzebują rozluźnienia, by odzyskać prawidłową długość i elastyczność oraz by mogły współgrać z resztą organizmu. Uroginekologdzy wymieniają czynniki, które zwiększają szansę na problemy z dnem miednicy i oprócz porodów (zwłaszcza licznych i/lub dużych dzieci, porodów siłami i drogami natury), są to także nadwaga, otyłość oraz zmiany hormonalne, które następują wraz z wiekiem.
Kontrole poporodowe z badaniem przez pochwę odbywają się dopiero 6 tygodni po porodzie naturalnym i 8 tygodni po porodzie za pomocą cesarskiego cięcia, jeśli jednak zachodzi potrzeba lub występują dysfunkcje wskazane są wcześniejsze wizyty.
Co może być zaskakujące, fizjoterapia uroginekologicza jest przewidziana także dla mężczyzn. U mężczyzn wskazaniem do terapii uroginekologicznej jest wykonany zabieg prostatektomii, występujące zespoły bólowe, bóle podczas i po erekcji, wytrysku oraz bolesne oddawanie moczu.
Jak oraz jak długo trwa terapia?
W przypadku zaburzeń układu moczowo – płciowego pierwsze efekty widać już w okresie około 6 tygodni od jej rozpoczęcia. Jednak wiele pacjentek pierwsze subiektywne efekty terapii zauważa po około 2 – 3 tygodniach. W przypadku rozstępu mięśni prostych brzucha czas zależy od rodzaju prowadzonej terapii.
Fizjoterapia uroginekologiczna w mniej zaawansowanych i zaniedbanych przypadkach często prowadzi do całkowitego wyleczenia powyższych dolegliwości albo co najmniej do znaczącej ich poprawy. Odbywa się to nieinwazyjnie. Czasami, niestety problemy są na tyle zaawansowane i tak długo lekceważone, że wymagają dodatkowo inwazyjnych zabiegów jak np. leczenie operacyjne, wciąż równolegle ze współpracą z fizjoterapeutą.
Fizjoterapeuta uroginekologiczny indywidualnie opracowuje i dostosowuje specjalne ćwiczenia dla mięśni dna miednicy. Ćwiczenia te mają na celu albo je rozluźnić i uelastycznić, albo wzmocnić i poprawić ich siłę czy wytrzymałość, polepszyć odżywienie okolicznych tkanek, wszystko w zależności od potrzeb.
Katarzyna Mitkow
