W poezji mamy do czynienia ze słowem. Słowo jest symbolem mowy i poezji, a także kultury i osobowości poety. W mowie wiązanej, zwłaszcza w twórczości o nacechowaniu religijnym, stykamy się również ze Słowem pisanym dużą literą. To odwołanie do greckiej wizji świata: uporządkowanego przez Logos chaosu, który dzięki tej racjonalnej sile osiąga stan kosmosu. Idea ładu świata została powtórzona przez św. Jana w prologu do czwartej Ewangelii i stała się fundamentem chrześcijańskiej wiary w sensowność świata, nad którym niepodzielnie panuje Odkupiciel.
Poezja światła i poezja mroku
Niestety, obecnie jest coraz więcej poetów zafascynowanych nicością. Tracą oni wiarę w sensowność rzeczywistości, w uporządkowanie świata i własnego losu. A w świecie pozbawionym metafizycznej sankcji króluje absurd i nihilizm. Można mówić (pisać wiersze) albo milczeć. Okazuje się, że pokusa milczenia bywa równie silna jak pokusa wyrażania siebie w języku. Jest poezja światła i poezja mroku. Są poeci dnia i poeci nocy. Są poeci dający żarliwe wyznanie wiary w język, jego boskie, kreacyjne i opisowe możliwości związane z jasnością dnia. Nie paktują z mrokiem, nie godzą się na fascynację nicością. Jakby dopełniają scenę z Księgi Rodzaju, w której to na rozkaz Boga pierwszy człowiek, Adam, nazywał wszelkie stworzenie. Świat bowiem musi zostać opowiedziany, a poeta jest tym, kto właśnie – jak biblijny Adam – nadaje nazwy.
Język to materiał oporny
Poza językiem panuje chaos lub nicość – największy wróg człowieka. Dobry poeta słyszy oddech wieczności. Wnika w tajemnice świata i w tajemnice języka. Dąży do jasności, do artykułowania sensu. Język to materiał oporny, trudny do obrobienia, do poetyckiego szlifu. Język posługuje się własnymi regułami, poeta musi je nieustannie przezwyciężać. A jednocześnie być komunikatywnym i przedstawiać własną prawdę, nadając językowi swój porządek. Panowanie poety nad zwodniczą materią języka prowadzi do metafory objawiającej zrozumiały sens. Mistycy, poeci i ludzie religijni często nie znajdują języka, za pomocą którego mogliby powiedzieć o swoim doświadczeniu Boga. Prawdziwy poeta jest wysłańcem niebios, pokornym sługą Słowa, wystrzegającym się pychy. On daje nam, czytelnikom, coś więcej niż tylko intelektualne – a więc płaskie i ograniczone – roztrząsanie niezbadanych tajemnic. Jest pokorny, ale i w imię słusznej sprawy czasem wadzi się z Bogiem. Szczerze, odważnie i… skutecznie.
Los poety
Kim jest poeta? Jaki jego los? Na te pytania odpowiada wierszem Tadeusz Różewicz:
na początku
jest słowo
wielka radość tworzenia
po końcu wiersza
zaczyna się
nieskończoność
wsłuchaj się
ona przemienia się
dla ułaskawionych
w Boga
ale przed poetą
otwiera się przepaść
po latach
zostanie odgrzebany
oczyszczony z błota
pyłu ziemi
kamień z nieba
wyzuty z ognia
meteor
ks. Jerzy Sikora
