Wierzę, że ten czas jest po to, by wejść w relację z Jezusem na nowej płaszczyźnie. Można powiedzieć, że jest czasem wielkiej możliwości rodzinnych rekolekcji. Rodzice odkryją na nowo, że mają dzieci, że trzeba zajmować się nimi, rozmawiać, bo każdy z rodziców pragnie dla swojego dziecka wszystkiego, co najlepsze. W dobie tak szybko zmieniającej się rzeczywistości zawirowanej wirusem, mamy odszukać swoje miejsce w Kościele, który jest naszym domem. Nie tylko nosimy świadomość przynależności do Kościoła, ale mamy zakorzenić się w Kościół i budować Kościół, gdzie Bóg we wnętrzu naszego serca znajdzie wygodne miejsce, by tam przebywać. „ma stać się inspiracją do większego zaangażowania wiernych świeckich w życie Kościoła, do budowania komunii międzyludzkiej, abyśmy w Kościele rzeczywiście nie byli ludźmi obcymi”. Ten czas otwiera nam oczy, byśmy zauważali wielką potrzebę i wartość katechezy dorosłych, którzy staną się zaczynem dobra we własnych środowiska rodzinnych. Stawiane pytania, wątpliwości i świadectwa wiary budzą nadzieję na świadome chrześcijaństwo w naszych zmieniających się czasach. Na kanwie słów św. Pawła: Przypatrzmy się powołaniu naszemu warto stawiać pytania odnoszące się do naszego powołania i miejsca w Kościele.
Domowy Kościół
W sakramencie małżeństwa małżonkowie znajdują swoje powołanie polegające na tym, że mają być dla siebie nawzajem i dla swoich dzieci świadkami wiary i miłości Chrystusa. Wspólnota rodzinna przez wzajemną miłość i modlitwę objawia się jako domowy Kościół, matka i żywicielka wychowania, szkoła bogatszego człowieczeństwa, niejako domowe sanktuarium Kościoła, a rodzice pierwszymi zwiastunami wiary. Stąd też na pierwszym miejscu do chrześcijańskich rodziców należy troska o chrześcijańskie wychowanie dzieci, zgodnie z nauką przekazywaną przez Kościół. Wszyscy członkowie rodziny chrześcijańskiej stają się wobec siebie współpracownikami łaski i świadkami wiary, a rodzice dla swoich dzieci pierwszymi głosicielami wiary i wychowawcami, gdy słowem i przykładem przysposabiają je do życia chrześcijańskiego i apostolskiego. Istotne znaczenie ma tu więc świadectwo chrześcijańskiego życia rodziców ujawniające się poprzez wspólną modlitwę, praktyki religijne, pielęgnowanie religijnych tradycji i zwyczajów domowych.
Rodzinna katecheza
W procesie kształtowania wiary dużą rolę odgrywa katecheza rodzinna, zwana też domową. Poprzedza ona i ubogaca pozostałe formy nauczania i nieustannie im towarzyszy, będąc fundamentem wiary. Powinna posługiwać się odpowiednim słownictwem dostosowanym do rozwoju umysłowego dziecka. Podawane prawdy o Bogu winny być przekazywane stopniowo w sposób prosty, jasny, bez infantylizmu językowego, oparte w dużej mierze o przekazy biblijne. Zakres katechezy rodzinnej w tym okresie powinien koncentrować się na formacji sumienia. Rodzice kształtują wrażliwość dziecięcego sumienia poprzez wypełnianie praktyk religijnych wraz z dziećmi w domu rodzinnym. Ponadto wysiłek nad kształtowaniem prawidłowego sumienia przygotowuje dziecko w dalszej perspektywie do chrześcijańskiej postawy przemiany, nawrócenia, pracy nad sobą, której szczytem jest udział w sakramencie pokuty i pojednania. Na tym etapie rozwoju dziecka wychowanie religijne powinno być już pełnym wychowaniem chrześcijańskim, zmierzającym do poznania Jezusa Chrystusa.
Wychowywanie do modlitwy
Rodzice, będąc pierwszymi głosicielami Ewangelii, powinni swoim przykładem rozmiłować dziecko w czytaniu i medytacji Pisma św., a nade wszystko w osobistej modlitwie. Chrześcijańska modlitwa to wzniesienie duszy do Boga, akt osobistej wiary, najbardziej prawidłowa i najczystsza forma spotkania człowieka z Bogiem. Ten żywy i osobisty związek z Bogiem, od najwcześniejszego okresu życia, może być kształtowany i rozwijany przez umiejętność prawidłowej modlitwy. Proces modlitewnego wtajemniczania powinien prowadzić dziecko do umiejętności wyrażania najgłębszych uczuć, wsłuchiwania się, dziękowania, przepraszania, zachwytu, a w istocie udzielenia odpowiedzi na Słowo Boże.
Wychowywanie do modlitwy domaga się poświęcenia czasu, w którym rodzice bardziej zainteresują się sprawami dzieci. Potrzebna jest umiejętność poszerzania tematyki modlitwy i wyjaśniania, czym ona ma być w życiu religijnym człowieka. Możliwość nawiązywania kontaktu z Bogiem przez ludzkie słowo, powinna objawiać dziecku pełny szacunek, oparty na zaufaniu i zawierzeniu. Coraz częstszy brak wspólnotowej modlitwy rodzinnej (przed i po posiłku, modlitwy pacierzowej, różańcowej, nabożeństw okolicznościowych) uniemożliwia nawiązanie autentycznego dialogu z Bogiem. Nauka modlitwy nie może opierać się wyłącznie na słowach pouczenia, ale na żywej praktyce – modlitwie rodziców w obecności dzieci.
Rodzina a parafia
Formacja religijna dziecka w domu rodzinnym w dalszej perspektywie ma wychowywać do życia we wspólnocie kościelnej w granicach parafii, zmierzając do rozumienia i świadomego przeżywania Mszy św. Należałoby uwzględnić wiele istotnych kwestii, takich jak np. przeżywanie wartości ogólnoludzkich (zdolność do przepraszania i przebaczania, umiejętność skupienia i słuchania, okazywania radości, proszenia), znaczenie przyprowadzania dziecka do kościoła parafialnego na nabożeństwa, udzielanie niezbędnych wyjaśnień czy konieczność pogłębionego uczestnictwa w sprawowanych obrzędach.
W omawianym procesie formacji religijnej dostrzec trzeba znaczenie obszaru, w jakim dziecko przebywa na co dzień, a dotyczy to bezpośrednio wystroju religijnego mieszkania, pokoju dziecka (obrazy, krzyż, czasopisma religijne). Niestety, coraz częściej zauważa się pewną redukcję tych rzeczywistości spowodowaną kryzysem wspólnotowego życia rodziny i obojętnością na wartości chrześcijańskie. Warunki współczesnego życia, w jakich dzieci wzrastają, nie wywierają korzystnego wpływu na ich duchowy rozwój.
Wytworzony pomost pomiędzy rodziną a parafią staje się najwyższą formą przygotowania do pełni życia chrześcijańskiego. Ważnym elementem łączącym pozostaje klimat domu rodzinnego, wspólny posiłek przy uroczystym stole, szacunek dla chleba, radość z przebywania z innymi. Ponadto, należy wskazać dziecku inne momenty życia domowego, poprzez które powoli włącza się we wspólnotę parafialną. Są to rozmowy o sprawach parafii, przykład domowników spełniających różne funkcje w parafii, czy dzielenie się osobistym doświadczeniem uczestnictwa w grupach parafialnych.
Ku Eucharystii
Rodzice mają obowiązek wychowania dzieci do życia eucharystycznego, mające swe uzasadnienie w sakramencie małżeństwa, który wyrasta z Eucharystii i do niej prowadzi. Sakrament małżeństwa zakłada stałe dążenie współmałżonków do osobistej komunii osób, a tym samym do komunii z Bogiem w Eucharystii. Chrześcijańscy rodzice nie tylko sami mają żyć Eucharystią, lecz także doprowadzić do Eucharystii swoje potomstwo. Świadomość życia sakramentalnego ma pobudzać rodziców do coraz większej troski o wypełnienie zobowiązań przyjętych podczas chrztu św. ich dziecka. Od momentu włączenia dziecka do wspólnoty Kościoła w sakramencie chrztu, powinno następować stopniowe wprowadzanie go do życia chrześcijańskiego.
ks.kan. dr Marek Janowski
