Beatyfikacja Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego, uzgodniona ze Stolicą Apostolską na 7. czerwca 2020 r. w Warszawie, z akceptacją Watykanu została zawieszona. Nowy termin zostanie ustalony i ogłoszony po ustaniu pandemii COVID-19, z wyprzedzeniem czasowym, umożliwiającym odpowiednie przygotowanie. Tymczasem zapraszamy Czytelników „Martyrii” do wspólnej pielgrzymki śladami Prymasa Tysiąclecia w diecezji ełckiej. W tym numerze sięgniemy pamięcią do prymasowskiej wizyty w Giżycku, która miała miejsce w dniach 29-30 sierpnia 1950 r.
Kontekst giżyckiej wizyty
W 1950 r. Kościół w Polsce znajdował się w ogniu krytyki i otwartej walki z władzą komunistyczną. Z postępującej ateizacji i dezintegracji społecznej zdawał sobie sprawę Prymas Polski, który odwiedzał Ziemie Odzyskane. Na jego drodze nie zabrakło diecezji warmińskiej. W Olsztynie po raz pierwszy pojawił się 26 sierpnia 1950 r. Obchodzono wówczas 5-lecie kościelnej polskiej administracji na Warmii i 5-lecie rządów w diecezji ks. prał. dr. Teodora Benscha. Prymas przebywał w diecezji warmińskiej 9 dni. Był nie tylko w Olsztynie, lecz także w Malborku, Elblągu, Fromborku, Dobrym Mieście, Lidzbarku Warmińskim, Gietrzwałdzie, Świętej Lipce, Kętrzynie i Giżycku. Urząd Bezpieczeństwa i władze partyjne w Olsztynie bacznie obserwowały tę wizytę. Prymas odwiedził wszystkie 5 kościołów olsztyńskich, wygłosił kazanie w kościołach św. Józefa i św. Jakuba, w dniach 28-29 sierpnia miał konferencję z duchowieństwem diecezjalnym już dzielonym przez władze na księży patriotów i politycznych przeciwników. Agenci, których wcale nie było mało, informowali o antykomunistycznych homiliach ks. Prymasa.
Pobyt Prymasa w Giżycku
W kronice parafii pw. św. Brunona w Giżycku widnieje następujący zapis: W sierpniu 1950 roku odwiedził parafię Giżycko J.E. ks. prymas dr Stefan Wyszyński. Towarzyszył mu Administrator Apostolski ks. dr Teodor Bensch. Ks. prymas odprawił w kościele Mszę św., a następnie z duchowieństwem i młodzieżą odbył przejażdżkę statkiem po jez. Niegocin (zachowano oryginalną pisownię). W świetle odręcznych zapisków z „Kalendarza terminowego na rok 1950”, przechowywanego w Instytucie Prymasowskim, można ustalić datę dzienną tejże wizyty, o której nie wspomina kronika. Prymas Polski przybył do Giżycka 29 sierpnia z Olsztyna. Wizyta została zaplanowana na godz. 17.00. Pozostał tu na kolejny dzień. Pod datą 30 sierpnia zanotował jeszcze inne miejsca: „Węgorzewo, jez. Mamry, Kętrzyn – kościół św. Jerzego, Kwatera Główna Hitlera, Święta Lipka, Olsztyn”. Kronika parafii pw. św. Brunona w Giżycku, oprócz przywołanego – dość oszczędnego w słowach – zapisu, zawiera 4 zdjęcia z pobytu ks. prymasa w Giżycku. Obiektyw aparatu fotograficznego uchwycił moment powitania, celebrację Eucharystii i rejs statkiem po jez. Niegocin. Administratorem parafii pw. św. Brunona w Giżycku był wówczas ks. Jan Wilusz.
Wierny współpracownik Prymasa
Należy nadmienić, że widoczny na zdjęciach i towarzyszący ks. prymasowi w Giżycku ks. dr Teodor Bensch, administrator apostolski przyłączonej do Polski części diecezji warmińskiej, podejmował prymasa Polski w ramach obchodów 5-lecia polskiej administracji diecezjalnej na tych terenach. W styczniu 1951 r. władze państwowe odsunęły ks. T. Benscha z funkcji administratora. Kilka lat pracował on w Sekretariacie prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. 28 kwietnia 1951 r. otrzymał nominację biskupią z przeznaczeniem na rządcę terenów diecezji berlińskiej, wrocławskiej i prałatury pilskiej w granicach Polski z siedzibą w Gorzowie Wlkp. Wobec sprzeciwu władz nie mógł przyjąć sakry biskupiej ani objąć urzędu. Święcenia biskupie przyjął 21 września 1954 r. w całkowitej dyskrecji. W związku z przemianami politycznymi 1956 r. rząd Polski zgodził się na objęcie przez bp. T. Benscha rządów Kościołem na Ziemi Lubuskiej oraz Pomorzu Zachodnim i Północnym.
Za przekazane informacje i udostępnione materiały składam serdeczne podziękowania p. Michalinie Jankowskiej z Instytutu Prymasowskiego i ks. prał. kpt. dr. Zdzisławowi Mazurowi – Kustoszowi Sanktuarium św. Brunona w Giżycku.
ks. dr Ryszard Sawicki, wicedyrektor Caritas Diecezji Ełckiej
