Cenne artykuły historyczne, bogata ikonografia, archiwalne pocztówki i fotografie a nawet niepublikowane wcześniej fakty i odkrycia czy relacje piszan – to zaledwie część materiałów, które złożyły się na dwutomowe dzieło „Pisz. Historia miasta”. Monografia dokumentuje najstarsze dzieje Pisza od XIV w. aż po rok 2020, ukazując przemiany wizerunku miasta w kontekście historycznym, kulturowym i przyrodniczym. Książka została wydana w 2021 r. pod redakcją dr Anety Karwowskiej przez Muzeum Ziemi Piskiej.
Od Johannisburga do Pisza
Ponad 1000 stron liczy sobie najnowsza monografia Pisza, której oficjalna promocja miała miejsce 4 lutego tego roku. To pierwsze tak obszerne dzieło w całości poświęcone historii Pisza od czasów najdawniejszych po współczesne. Publikacja nie tylko podsumowuje dotychczasowe opracowania, lecz także przedstawia informacje zebrane w trakcie badań w polskich i niemieckich archiwach, znacznie poszerzające wiedzę o Piszu i jego mieszkańcach. Pierwsza monografia Pisza ukazała się ponad pół wieku temu, a od tego czasu wiele się zmieniło… „Pisz. Historia miasta” jest zatem najaktualniejszym i najważniejszym dziełem, które uwzględnia wiele nowych zmian, wydarzeń, odkryć w historii miasta i przedstawia je w sposób atrakcyjny dla czytelnika. Tom pierwszy to najstarsza historia Pisza od XIV w., czasy prosperity i upadku, ukazanie życia mieszkańców dawnego Johannisburga, które splatało się z historią regionu, ale też z dziejami państwa krzyżackiego, Prus Książęcych, Niemiec i Polski. Tom drugi kontynuuje opowieść o Piszu m.in. w formie kalendarium sięgającego roku 2020 i opisuje najnowsze dzieje miasta, modernizację i podejmuje próbę powiązania tradycji z wyzwaniami współczesności.
Książka na jubileusz
Ostateczną motywacją do podjęcia decyzji o rozpoczęciu prac nad publikacją była 375. rocznica nadania Piszowi praw miejskich oraz 50. rocznica utworzenia Muzeum Ziemi Piskiej, która miała miejsce w 2020 roku. – Pomimo tego, że tworzenie monografii przypadło w dużej mierze na trudny okres pandemii, było to dla nas wszystkich – a dla mnie w szczególności – doświadczenie niezwykle budujące. Nie zliczę, ile życzliwych osób nas wspierało i dopingowało w chwilach zwątpienia, udostępniało swoje cenne pamiątki związane z historią Pisza, dzieliło się wspomnieniami i przeżyciami. W takich momentach byliśmy jeszcze bardziej przekonani, że obraliśmy właściwą drogę, choć niełatwą i miejscami wyboistą – mówi dr Aneta Karwowska, dyrektor Muzeum Ziemi Piskiej, redaktorka i współautorka monografii.
Dokumenty z Polski i zagranicy
Materiałem wyjściowym do prac nad monografią stały się w dużej mierze cenne dokumenty pozyskane przez Muzeum Ziemi Piskiej w latach 2018−2021 z takich instytucji jak: Staatsbibliothek i Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz w Berlinie, Instytut Sztuki PAN w Warszawie, Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego oraz Archiwum Państwowe w Olsztynie. Jest to jednak publikacja cenna nie tylko pod względem naukowym. Stanowi jedyną w swoim rodzaju opowieść o historii Pisza, widzianego również oczami jego mieszkańców. Co więcej, zawiera mnóstwo materiałów źródłowych: ilustracji, map, dokumentów, archiwalnych i współczesnych zdjęć czy pocztówek, z których część pochodzi ze zbiorów prywatnych pasjonatów i mieszkańców Ziemi Piskiej. – Powstanie monografii to olbrzymi sukces, który ma wielu ojców. Składa się na nią owocna współpraca z badaczami historii regionu, mającymi swój olbrzymi udział w odkrywaniu dziejów miasta, dyrektorami szkół w powiecie piskim, wsparcie Andrzeja Szymborskiego – burmistrza Pisza, a także wielu mieszkańców Pisza i przyjaciół Muzeum Ziemi Piskiej – dodaje Aneta Karwowska.
Monografia skierowana jest do szerokiego grona odbiorców w Polsce i na świecie, zainteresowanych przeszłością Ziemi Piskiej, zarówno badaczy tego regionu jak i mieszkańców, turystów czy po prostu miłośników historii. Można ją nabyć bezpośrednio w kasie Muzeum Ziemi Piskiej lub wysyłkowo.
Dr Aneta Karwowska – dyrektor Muzeum Ziemi Piskiej, redaktor monografii „Pisz. Historia miasta”, redaktor naczelna czasopisma „Znad Pisy”. Współzałożyciel i rektor Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Piszu, członek Rady Naukowo-Społecznej Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Mazurskie”.
