We współczesnym świecie coraz bardziej wzrasta rola i znaczenie kobiet. Pomysłowość, przedsiębiorczość i aktywność, nie tylko zawodowa, to atuty dzisiejszych kobiet żyjących zarówno w miastach jak i na wsi. To w nich drzemie ogromna siła i potencjał. Koła gospodyń wiejskich są tego doskonałym przykładem. Swoją działalnością udowadniają, że mając marzenia i chęć ich realizacji, można zawojować świat.
Krótki rys historyczny.
Pierwsze Koło Gospodyń Wiejskich na polskich ziemiach zawiązało się w 1877 roku pod Skierniewicami, w Janisławicach. Założycielką koła była Filipina Płaskowicka. Początkowo, zajmowała się ona edukacją dzieci wiejskich. Jednak z czasem zauważyła potrzebę nauczania również dorosłych mieszkańców wsi. Swoje życie poświęciła organizowaniu kół gospodyń wiejskich. Jej działalność patriotyczna doprowadziła jednak do zesłania na Syberię. Zmarła w 1881 r.
Rok 1918 to początek funkcjonowania w Polsce nazwy „Koło Gospodyń Wiejskich” dla organizacji zawiązywanych przez kobiety wiejskie. Ich działalność cieszyła się dużym uznaniem. W 1939 roku funkcjonowało 4,2 tys. kół, które zrzeszały 100 tys. gospodyń. Szczególny rozkwit tych organizacji przypadł na lata 70. XX wieku.
Czasy współczesne – XXI wiek.
Koła gospodyń wiejskich są najpopularniejszą formą samoorganizacji kobiet na obszarach wiejskich. W 2016 r. obchodzono jubileusz 150-lecia działalności Kół Gospodyń Wiejskich na ziemiach polskich.
Członkinie tych organizacji początkowo zajmowały się przygotowywaniem potraw, wprowadzały nowe rozwiązania w uprawie roślin i hodowli zwierząt. Uczyły się, jak w najlepszy i przynoszący spodziewane efekty sposób zorganizować pracę w gospodarstwie, zarówno sobie jak i członkom swojej rodziny.
Członkinie kół gospodyń wiejskich od wielu lat włączają się w budowanie aktywnego społeczeństwa w swoich miejscowościach. Dziś te organizacje to w głównej mierze miejsce kultywowania tradycji
i zwyczajów ludowych. Do 29 listopada 2018 r. działały one na podstawie Ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Zgodnie z zapisami ustawy koła gospodyń wiejskich działały na rzecz poprawy sytuacji społeczno-zawodowej kobiet wiejskich
i ich rodzin. Stanowiły odrębne jednostki organizacyjne kółek rolniczych i działały na podstawie własnego regulaminu, który musiał być zgodny ze statutem kół rolniczych. Funkcjonujące wówczas koła nie miały osobowości prawnej, co skutkowało ograniczeniem ich samodzielności i niezależności. Były jednak wsie, w których nie działały kółka rolnicze, a koła gospodyń wiejskich zakładano w formie samodzielnych kółek rolniczych i w tym przypadku mogły już posiadać osobowość prawną.
Aspekty prawne
Zgodnie z aktualnie obowiązującą ustawą koła gospodyń wiejskich są dobrowolną, niezależną od administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, samorządną organizacją mieszkańców wsi, wspierającą rozwój przedsiębiorczości na wsi i aktywności działającą na rzecz środowisk wiejskich. Biorąc pod uwagę obowiązujące dotychczas przepisy i uwarunkowania prawne oraz uchwaloną w listopadzie 2018 roku uchwałę o kołach gospodyń wiejskich, mogą one prowadzić swoją działalność w ramach prawnych, takich jak:
- Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (jako stowarzyszenie).
- Ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (jako samodzielne kółko rolnicze lub działalność w strukturach kółka rolniczego).
- Ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich.
- Grupa nieformalna (osoby fizyczne).
Rola i znaczenie kół gospodyń wiejskich
Program działalności kół gospodyń wiejskich jest w głównej mierze wynikiem aktualnych potrzeb kobiet i ich rodzin. Swoje wysiłki skupiają na rozwijaniu przedsiębiorczości kobiet na wsi oraz ich kształceniu, a także na prowadzeniu działalności społeczno-wychowawczej i oświatowo-kulturalnej w środowisku wiejskim. Członkinie kół gospodyń wiejskich realizują szereg przedsięwzięć mających na celu integrację i aktywizację lokalnej społeczności. W tym zakresie niemałą rolę odgrywa Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie (WMODR). Ośrodek organizuje różne spotkania, imprezy, konkursy, w tym kulinarne, promując tym samym ich działalność. Współpraca pomiędzy Ośrodkiem a kołami gospodyń wiejskich z regionu Warmii i Mazur dotyczy nie tylko organizacji przedsięwzięć promocyjnych, ale także wsparcia i doradztwa w zakresie możliwości pozyskiwania funduszy pozwalających na ich rozwój.
Poczucie solidarności kobiecej nakazuje mi wręcz, by mocno podkreślić znaczenie dzisiejszych kobiet, a w szczególności mieszkanek wsi, gdyż emanując swoją niespożytą energią, są w stanie zarazić nią i swoim zaangażowaniem w różnych dziedzinach życia lokalną społeczność. To właśnie one są często animatorkami różnych spotkań, warsztatów oraz pokazów, których uczestnicy mają niepowtarzalną okazję poznania lokalnych tradycji, kultury materialnej i niematerialnej. Działalność kobiet owocuje nie tylko rozwojem kulturalnym, ale także, a może przede wszystkim, aktywizacją mieszkańców wsi do wspólnych działań.
