Na 700. stronach, nie licząc indeksu oraz bibliografii, Ewa Czaczkowska opowiedziała nam historię człowieka należącego do tych nielicznych tytanów XX-wiecznej historii Polski, którzy nie tylko odcisnęli na niej swój głęboki ślad, ale wręcz stali się częścią naszej narodowej mitologii.
A gdy dodamy, że stojąc na czele polskiego Kościoła w okrutnym czasie komunizmu – nie pozwolił ani „zamknąć Kościoła w kruchcie”, ani nie dał się w sposób jednoznaczny wpisać do kategorii „polityka”, pozostając ojcem duchowym, choć na sprawy polityczne mocno wpływającym, „przywódcą” religijnym, człowiekiem od pewnego momentu świadomie budującym swój charyzmat, wreszcie dla wielu – kapłanem niezłomnym, Prymasem Tysiąclecia, którego proces beatyfikacyjny wynosi na ołtarze – wtedy zrozumiemy, z jak poważnym wyzwaniem zmierzyła się autorka, jak łatwej pokusie napisania panegiryku musiała się przeciwstawić… I uczyniła to bardzo skutecznie.
Oczywiście, Czaczkowska pisała biografię Prymasa Wyszyńskiego z pozycji osoby życzliwej, co nie zaskakuje w zestawieniu z jej dotychczasowym dorobkiem naukowym i publicystycznym. Nie stawiała sobie za cel tak modnego współcześnie obalania pomników, odbrązawiania dla samego odbrązawiania. Ale to przecież żaden błąd. Bo książka Ewy Czaczkowskiej jest rzetelnie zrobiona, solidnie udokumentowania i świetnie napisana, dzięki czemu te setki stron czyta się z przyjemnością i zaciekawieniem. A przy tym odbiorca biografii Kardynała Wyszyńskiego nie otrzymuje jakiejś łatwej do przetrawienia papki, gotowej odpowiedzi na wszelkie wątpliwości. Bo jednak natrafiamy w książce na niejednoznaczności, znaki zapytania: interpretacja „porozumienia” z 1950 r., relacje z kardynałem Karolem Wojtyłą, stosunek do tzw. „katolików postępowych” itd., itp. Autorka szuka różnych spojrzeń i różnych interpretacji prymasowskich wypowiedzi, decyzji, zachowań. Poznajemy opinie krytyczne, wraz z autorką śledzimy ewolucję, jaka dokonuje się w księdzu/biskupie/arcybiskupie/kardynale/Prymasie Wyszyńskim. Poznajemy Człowieka w pełnym wymiarze jego wielkości i złożoności.
Jednym słowem publikacja inspirująca i potrzebna. Lektura obowiązkowa!
Ewa K. Czaczkowska, Kardynał Wyszyński. Biografia, Wyd.: Znak, 2013.
Waldemar Brenda
