Wigilia Bożego Narodzenia jest punktem kulminacyjnym adwentowego oczekiwania. Posiada bardzo bogatą i wymowną treść. Geneza tego dnia sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Etymologicznie termin „wigilia” pochodzi z łaciny i znaczy „czuwanie, czuwanie nocne”. Piękny polski zwyczaj zachęca, by tuż po zachodzie słońca, gdy pierwsza gwiazda zajaśnieje na niebie, cała rodzina zasiadła do stołu, aby spożyć wigilijną wieczerzę, nazywaną dawniej „pośnikiem”. Ma ona charakter bardzo uroczysty, rodzinny i religijny. Zgodnie z tradycją, ceremoniom wieczerzy wigilijnej przewodniczy z zasady ojciec rodziny. Zaprasza się na nią oprócz całej rodziny, również tych, którzy mieszkają samotnie.
Zwyczaje wigilijne
Wieczerza wigilijna bogata jest w wiele zwyczajów posiadających bardzo wymowną symbolikę.
➢ Pierwsza gwiazdka – na pamiątkę gwiazdy betlejemskiej, która prowadziła Trzech Króli do nowo narodzonego Mesjasza. Stąd też zwyczaj rozpoczynania uroczystej wieczerzy, gdy ukaże się na niebie pierwsza gwiazda.
➢ Łamanie się opłatkiem – to najwymowniejszy moment wieczerzy wigilijnej. Dzielenie się opłatkiem symbolizuje wzajemne dzielenie się miłością, dobrocią i poświęceniem. Zbliża ludzi oddalonych, łączy umarłych z żywymi i jedna skłóconych. Jest znakiem miłości Syna Bożego, który stał się człowiekiem i wciąż daje się nam w Eucharystii.
➢ Wolne miejsce przy stole – oznacza żywą pamięć o tych bliskich, którzy nie mogą świąt spędzać razem z nami. Wyraża ono także pamięć o zmarłych z rodziny. Obok pustego miejsca może palić się świeca, rozprowadzone przez „Caritas” w ramach adwentowej akcji „Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom”.
➢ Siano wigilijne – wkładane pod obrus na stole przypomina o ubóstwie groty betlejemskiej i Maryi, która położyła narodzonego Chrystusa na sianie w żłobie.
➢ Ubrana choinka – na Zachodzie Europy nazywa się ją drzewkiem bożonarodzeniowym lub drzewkiem Chrystusa. Zieleń drzewa symbolizuje nadzieję nieba, światełka – światłość Chrystusa, ozdoby – łaski Boże przyniesione przez Jezusa. Choinka stała się, na wskroś symbolem chrześcijańskim. Choinkę, która przywodzi nam na myśl „drzewo życia” z raju, ubiera się najczęściej w dniu, w którym wspominamy naszych pierwszych rodziców – Adama i Ewę. Przypomina nam ona naukę o upadku i odkupieniu rodzaju ludzkiego.
➢ Postne potrawy – przypominają, że w tym dniu tradycyjnie zachowujemy post. Tradycyjna liczba dwunastu potraw oznacza 12 miesięcy roku i 12. Apostołów. Zgodnie ze zwyczajem każdą potrawę należy choćby tylko skosztować, aby zapewnić sobie obfitość pożywienia w nadchodzącym roku.
Przebieg wieczoru wigilijnego
Stół wigilijny powinien być duży, tak aby wszyscy domownicy mogli przy nim zasiąść i by zostało jeszcze jedno miejsce, jak każe tradycja, dla gościa, który może nadejść. Na stole niech leży biały obrus, a pod nim siano – pamiątka narodzenia Chrystusa w żłobie na sianie. Na środku stołu stawiamy jedną większa świecę. Obok świecy kładziemy Pismo święte, z którego będziemy czytać Słowo Boże. Obok świecy i Pisma świętego kładziemy na jednym talerzu opłatki, którymi będziemy się łamać. Po uroczystym zapaleniu świecy, warto przeczytać fragment z Ewangelii o narodzinach Chrystusa. Później, można zaśpiewać kolędę np. „Wśród nocnej ciszy” i wspólnie odmówić modlitwę „Ojcze nasz”. Następnie, ojciec podaje każdemu na talerzu opłatek, zaczynając od najstarszych, po czym następuje dzielenie się opłatkiem i składanie sobie życzeń. Po życzeniach przystępujemy do wieczerzy wigilijnej, która powinna uwzględniać lokalne i rodzinne tradycje. Spożywanie wieczerzy powinno przebiegać w atmosferze rodzinnej życzliwości. Nie należy w tym czasie oglądać telewizji. Po wieczerzy świąteczny nastrój podtrzymujemy śpiewem kolęd i wzajemnym obdarowywaniem się upominkami. Przy choince, w świątecznym nastroju oczekujemy na Pasterkę, na którą w miarę możliwości wybieramy się całą rodziną.
Niech tegoroczne przeżywanie Świąt Bożego Narodzenia umocni naszą wiarę, zachęci do wzajemnej troski o siebie nawzajem i uczy prawdziwej, ofiarnej miłości w gronie rodzinnym i wśród najbliższych. Błogosławionych Świąt!
