Diecezja ełcka obejmuje teren największych jezior Polski połączonych malowniczymi rzekami i kanałami. W czasie wakacji przyjeżdżają w te strony turyści z różnych stron kraju i świata. Wielu z nich wypoczywa, pływając po jeziorach i rzekach lub korzystając z kojących właściwości piaszczystych plaż i szumiących lasów. Pod koniec dnia żeglarze na łodziach wpływają do portów, inni wczasowicze powracają po całodziennych wycieczkach do domów. Wieczorem słychać w miejscach turystycznych muzykę w różnym rytmie i słowa piosenek rozmaitych treści. Wśród nich wyróżnia się piosenka żeglarska śpiewana w tawernach portowych, na nadjeziornych pomostach lub polach kempingowych. Żeglarska pieśń wyjątkowo brzmi w bieżącym roku, kiedy obchodzimy 100. Rocznicę Zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim.
Szanty
Żeglarskie pieśni i piosenki określane są wyrazem szanty, który w językach obcych oznacza śpiew. Szanty towarzyszą ludziom pływającym na morzach, jeziorach i rzekach od starożytności, czyli od czasu skonstruowania łodzi i okrętów, którymi przewożono ludzi lub rzeczy. Śpiewano je najpierw, aby utrzymać równe tempo pracy przy wiosłowaniu lub podnoszeniu kotwicy na okręt i stawianiu żagli na wysokie maszty. Później, można było usłyszeć te pieśni lub piosenki w tawernach portowych, gdzie marynarze, rybacy i żeglarze odpoczywali po długich i ciężkich rejsach.
Kierunek Mazury
W miarę rozpowszechniania się pieśni i piosenki żeglarskiej rozpoczęto organizowanie muzycznych festiwali szantowych w różnych częściach Europy. Tego typu imprezy kulturalne znane są w Polsce od połowy lat 80-tych XX wieku. Dziesięć lat później zorganizowano pierwszy ogólnopolski festiwal piosenki żeglarskiej w Giżycku. W tym samym czasie powstał giżycki zespół szantowy tworzony przez osoby grające i śpiewające w religijnym zespole muzycznym „Betania” przy parafii św. Brunona w Giżycku. Była to jedna z pierwszych kapeli szantowych na Mazurach. Liderem obu tych zespołów był wtedy i jest do dzisiaj wybitny muzyk pan Andrzej Gasiul – gitarzysta i aranżer.
O czym śpiewają?
Szanty śpiewane na łodziach pomagały ludziom wyrażać emocje, opowiadać, koić ból i cierpienie, a także pracować. Miały one zazwyczaj prostą tematykę, opisywały życie na morzu, marynarskie marzenia i tęsknoty w formie frywolnej lub poetyckiej. Dzisiaj, znane są szanty o tematyce jeziornej opisujące życie żeglarzy. Wśród utworów z gatunku poezji żeglarskiej można odnaleźć pieśni zawierające temat wiary w Boga. Znane jest powiedzenie: „Kto nie umie się modlić, niech wypływa na morze”. Niejednemu człowiekowi bezkres morza ułatwia kontakt z Bogiem. Wielu ludziom przestrzeń jeziora pomaga w modlitwie.
Poezja żeglarska
Poniżej zaprezentowany jest jeden z wielu utworów z gatunku poezji żeglarskiej, których twórcy skupili się na znaczeniu wiary w Boga w życiu rybaków, marynarzy i żeglarzy.
MODLITWA
autor: zespół żeglarsko-folkowy Za Horyzontem
Kolejny dzień już sennie
Ze słońcem w morzu tonie
Już księżyc, gwiazd miliony
Odbite w wody szkle
I zmierzch na pokład kładzie
znów swoje ciepłe dłonie
A ja przed nocną wachtą
do nieba modlę się
Błogosław dobre wiatry
Co pieszczą moje włosy
I żagle które śpiewem
Niosą mnie w nieznane
Gdzieś w słoną bryzę
Co kroplą tańczy w oku
I ten horyzont Panie
Za który płynąć chcę
Kolejny dzień już sennie
Ze słońcem z morza wstaje
I w blasku słońca deski
Pokładu kąpią się
Z falami statek sunie
Melodię wanty grają
A ja w ten dzień cudowny
Do nieba śpiewam pieśń
Mój Boże
Błogosław dobre wiatry
Błogosław białe żagle
Błogosław słoną bryzę
I ten horyzont, Panie nasz
Sacroszanty
Sacroszanty, czyli szanty o tematyce religijnej, to utwory, które powstały na podstawie wydarzeń opisanych w Ewangelii. Dotyczą one sytuacji, które miały miejsce w portach rybackich nad Jeziorem Genezaret. Warto wspomnieć o bogatym zbiorze pieśni ku czci Matki Bożej Królowej Polskiego Morza śpiewanych codziennie przez pobożnych Kaszubów w sanktuariach maryjnych w Swarzewie i Sianowie, niedaleko Gdyni. Treść wspomnianych utworów dotyczy także życia ludzi żyjących nad jeziorami i rzekami.
ks. Grzegorz Kunko
