Większość z nas zapewne spotkała się z pojęciem rolnictwa ekologicznego, jako uprawa „bez chemii”. Czy tak jest w rzeczywistości, czy może rolnictwo ekologiczne to coś więcej niż brak chemicznych środków ochrony roślin?
Obecnie pojęcie „ekologiczny” jest mocno nadużywane. Wiele rzeczy jest nazywanych ekologicznymi, nawet te niezwiązane z żywnością. Wiele osób przypisuje też przydomek ekologiczny do żywności tradycyjnej, lokalnej, jednakże jest to robione błędnie.
Rolnictwo ekologiczne funkcjonujące na terenie Unii Europejskiej jest ściśle regulowane przez rozporządzenia, wspólne dla wszystkich krajów Unii oraz dla Państw trzecich, które importują ekologiczną żywność na rynek europejski.
Produkty ekologiczne, które można nabyć w sklepie, muszą być oznaczone odpowiednim logo, jest to liść utworzony z białych gwiazdek na zielonym tle. Aby produkt otrzymał takie logo, musi być certyfikowany. Każde ekologiczne gospodarstwo rolne bądź przetwórnia są regularnie kontrolowane przez inspektorów wybranej jednostki certyfikującej. Warto o tym wiedzieć, aby nie przepłacać za produkty, których opakowania mogą sugerować o ekologicznym pochodzeniu np. zielone pudełko, napis „naturalny” itp., bo to o niczym nie świadczy. W przypadku, gdy kupujemy produkty prosto od rolnika, w gospodarstwie bądź na straganie, które nie są opakowane, a ich producent oświadcza, że jego produkty są ekologiczne, warto zapytać, czy posiada certyfikat rolnictwa ekologicznego, gdyż każdy ekologiczny rolnik powinien posiadać taki dokument.
Rolnictwo ekologiczne to ogólny system zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, łączący najkorzystniejsze dla środowiska praktyki, wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych, stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt (np. drób musi mieć dostęp do otwartych terenów na wolnym powietrzu) i metodę produkcji preferującą użycie substancji naturalnych i naturalnych procesów (zakazane jest stosowane syntetycznych nawozów, podstawą w nawożeniu jest obornik).
Od 1 stycznia 2022 obowiązuje nowe rozporządzenie unijne regulujące cały proces produkcji żywności ekologicznej. Jest to bardzo duża zmiana, jednakże została niejako wymuszona. Niektóre z poprzednich przepisów funkcjonowały już ponad 20 lat i należało je po prostu zaktualizować. Ekologiczne produkty rolnicze nie są już niszową częścią sektora rolno-spożywczego. Obecnie rynek produktów ekologicznych rozwija się bardzo dynamicznie, a produkty ekologiczne cieszą się coraz większym zainteresowaniem konsumentów.
Jedną ze zmian jest rozszerzenie listy produktów możliwych do certyfikacji o kilka pozycji np.: wełnę niezgrzebloną i nieczesaną, skóry surowe i skóry niewyprawione, tradycyjne ziołowe preparaty na bazie roślin, olejki eteryczne, wosk pszczeli, sól morska oraz drożdże używane jako żywność lub pasza. Kolejną ważną zmianą jest zmniejszenie możliwości uzyskiwania odstępstw od produkcji ekologicznej. W ostatnich latach w pewnych kwestiach można było zbyt łatwo uzyskać pozwolenie na użycie produktów niecertyfikowanych do produkcji ekologicznej, co mogło powodować nieufność konsumentów do końcowej jakości produktów. Inną ważną zmianą, szczególnie dla małych producentów, jest wprowadzenie możliwości certyfikacji grupowej. Pewna liczba drobnych producentów rolnych będzie mogła się zorganizować i uzyskać certyfikat ekologiczny jako jeden podmiot. Taki zabieg ma na celu obniżenie kosztów certyfikacji, tak aby kwestia finansowa nie była przeszkodą w otrzymaniu certyfikatu rolnictwa ekologicznego.
Nowe unijne przepisy w zakresie produkcji żywności ekologicznej mają na celu, z jednej strony ułatwić rolnikom możliwość uzyskania certyfikatu, a z drugiej strony wprowadzają ograniczenia, które mają zwiększyć/zachować zaufanie konsumentów do produktów oznaczonych jako ekologiczne.
Zachęcam do odwiedzania strony www.wmodr.pl, na której zamieszczane są na bieżąco najważniejsze informacje dotyczące zmian w rolnictwie ekologicznym oraz do kontaktu z pracownikami Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie, którzy udzielają indywidualnych porad w zakresie rolnictwa ekologicznego i ochrony środowiska.
Małgorzata Razminas
Starszy specjalista Działu Rolnictwa Ekologicznego i Ochrony Środowiska WMODR
